Sinir sıkışması fizik tedavisi nasıl yapılır ?

Sinir sıkışması fizik tedavisi nasıl yapılır? Kanıta dayalı, akıcı bir rehber

Giriş: Sinir sıkışması ve fizik tedavinin hedefi

Sinir sıkışması (periferik sinir tuzaklanması), sinirin geçtiği anatomik tünellerde artan basınç nedeniyle ağrı, uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlükle seyreder. Fizik tedavinin temel amacı; ağrıyı azaltmak, sinir kayma-mobilitesini artırmak, ödem ve inflamasyonu kontrol etmek, tekrarı önleyecek davranış ve ergonomi stratejileri öğretmektir. Program, tanıya (ör. karpal tünel, ulnar nöropati, servikal radikülopati), şiddete ve eşlik eden durumlara göre bireyselleştirilir. AAOS ve JOSPT’nin kılavuzları, konservatif tedavinin erken dönemde çoğu olguda etkili olabildiğini vurgular. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Tarihsel arka plan: Karpal tünelden günümüze

Periferik sinir sıkışmalarının en bilinen örneği karpal tünel sendromudur. 19. yüzyılda Sir James Paget’in klinik gözlemleriyle başlayan süreç, 20. yüzyılın ortalarında median sinir kompresyonunun mekanizmalarının kabul görmesiyle olgunlaşmıştır. Bu tarihsel ilerleyiş, günümüzde kanıta dayalı konservatif ve cerrahi yaklaşımların gelişmesine zemin hazırlamıştır. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

Güncel akademik tartışmalar

• Sinir kaydırma (nerve gliding/flossing): Bazı çalışmalar fonksiyon ve semptomlarda fayda bildirse de, kanıt kalitesi heterojendir; bu nedenle gliding egzersizleri genellikle standart konservatif bakımın tamamlayıcısı olarak önerilir. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
• Ulnar nöropati (dirsekte): 2024–2025’teki derleme ve Cochrane güncellemesi, atel/splint, aktivite modifikasyonu ve egzersiz gibi konservatif seçeneklerin rolünü desteklerken en iyi protokollere dair belirsizliklerin sürdüğünü bildirir. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
• Servikal radikülopati ve boyun kaynaklı sinir basıları: JOSPT 2017 kılavuzu; manuel terapi, egzersiz ve eğitim kombinasyonunun dikkatli dozlamayla etkili olabileceğini belirtir. Tartışma, traksiyon ve bazı modalitelerin katkı büyüklüğü üzerinedir. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Değerlendirme: Tedavinin pusulası

İyi bir fizik tedavi planı, ayrıntılı anamnez ve muayene ile başlar: dermatom-miyotom testleri, provokasyon testleri (Tinel, Phalen/Finkelstein varyasyonları tanıya göre), duyu/güç değerlendirmesi ve gerektiğinde EMG/USG sonuçlarının entegrasyonu. Karpal tünelde gece semptomları ve el-kol kullanım örüntüsü, ulnar nöropatide dirsek fleksiyonuyla artan şikâyetler, servikal radikülopatide boyun pozisyonu ve periferik belirtilerin ilişkisi dikkatle irdelenir. AAOS CPG’ler, konservatif ve cerrahi eşiklerin belirlenmesinde yapılandırılmış karar desteği sunar. :contentReference[oaicite:5]{index=5}

Adım adım: “Sinir sıkışması fizik tedavisi nasıl yapılır?”

1) Ağrı ve inflamasyon kontrolü

Akut-subakut dönemde yük azaltma, pozisyonlama ve gerektiğinde gece atelleri (özellikle karpal tünelde bileğin nötr tutulması) ilk basamaktır. Ergonomi düzenlemeleri (klavye-bilek desteği, fare kullanımı, telefon tutuşu) semptom modifikasyonunun temelidir. Karpal tünel CPG’leri, erken dönemde atel ve eğitim kombinasyonunun değerini vurgular. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

2) Eğitim ve aktivite modifikasyonu

Hastaya tetikleyici hareketleri tanıma (uzamış dirsek fleksiyonu, tekrarlayan kavrama, uzun süreli bilek ekstansiyonu/fleksiyonu), mikro molalar ve “semptom rehberli yükleme” prensibi öğretilir. Ulnar nöropatide uzun telefon görüşmelerinde dirseği bükülü tutmamak, geceleri dirseği 30–45°’de desteklemek basit ama etkili adımlardır. :contentReference[oaicite:7]{index=7}

3) Sinir mobilizasyonu (gliding/flossing)

Semptomları provoke etmeyecek dozda, düşük amplitüdlü ve ağrısız aralıkta uygulanır. Örnek: Median sinir gliding’inde omuz abdüksiyonu, önkol supinasyonu ve bilek-parmak ekstansiyonu ile siniri bir uçtan gererken, karşı uçta gerilimi azaltacak bileşen eklenir (“sliders”). Haftada 3–5 gün, 2–3 set × 8–12 tekrar tipik bir başlangıç reçetesidir; semptomlar azalınca ilerletilir. Kanıtlar karışık olduğundan, gliding egzersizleri tek başına “mucize” değil; eğitim, atelleme ve güçlendirme ile birlikte en anlamlı sonucu verir. :contentReference[oaicite:8]{index=8}

4) Doku hazırlığı ve ek modaliteler

Hafif manuel terapi (boyun/üst torasik mobilizasyonlar, yumuşak doku teknikleri), sinir çevresi kaydırmanı kolaylaştırabilir. Modaliteler (ör. terapotik ultrason, düşük seviye lazer, TENS) seçilmiş olgularda kısa vadeli rahatlama sağlayabilir; ancak uzun vadeli üstünlükleri sınırlı/çelişkilidir ve kılavuzlar bu araçları yardımcı konumda tutar. Servikal radikülopatide mekanik/manuel traksiyon seçilmiş hastalarda denenebilir; doz ve endikasyon JOSPT rehberine göre belirlenmelidir. :contentReference[oaicite:9]{index=9}

5) Spesifik kuvvet ve dayanıklılık

Progresif egzersiz, sinir çevresi kasların dayanıklılığını artırarak basıncı azaltmaya katkı sağlar: skapular stabilizasyon, önkol fleksör/ekstansörleri, intrensek el kasları; ulnar nöropatide kavrama ve intrensek denge; servikal radikülopatide derin boyun fleksörleri ve postür kasları. Yük artışı “semptom rehberli” yapılır. :contentReference[oaicite:10]{index=10}

6) Splint/atel ve gece stratejileri

Karpal tünelde nötr bilek ateli gece kullanımı ile paresteziler azalabilir. Ulnar nöropatide yumuşak dirsek ateli, özellikle gece bükülü pozisyonu engellemek için yararlıdır. Endikasyon ve süre, semptom şiddeti ve gündüz işlevine göre ayarlanır. :contentReference[oaicite:11]{index=11}

Örnek klinik senaryolar

• Karpal tünel: Eğitim + nötr bilek ateli (gece), median sinir gliding, önkol/skapular güçlendirme, iş-ergonomi düzenlemesi; 6–8 haftada yanıt değerlendirmesi. Cerrahi endikasyonu düşündüren progresif güç kaybında sevk. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
• Ulnar nöropati (dirsek): Dirsek fleksiyonunu azaltan stratejiler, gece yumuşak atel, ulnar sinir gliding, kavrama ve intrensek kas programı; gerilemeyen/ilerleyen defisitlerde multidisipliner değerlendirme. :contentReference[oaicite:13]{index=13}
• Servikal radikülopati: Ağrı modülasyonu + hedefli mobilizasyon/manipülasyon + derin boyun fleksör eğitimi, gerektiğinde kısa süreli traksiyon; nörolojik alarm bulgularında ileri tetkik. :contentReference[oaicite:14]{index=14}

Ne zaman yeniden değerlendirme?

Genellikle 4–6 hafta içinde semptom şiddeti, fonksiyon ve sinir irritabilitesi tekrar ölçülür. Semptomlar artıyorsa veya motor defisit ilerliyorsa, ileri görüntüleme/EMG ve cerrahi görüş gerekebilir. AAOS ve Cochrane bulguları, konservatif yaklaşıma yanıtsız seçilmiş olgularda cerrahi dekompresyonun yerini koruduğunu gösterir. :contentReference[oaicite:15]{index=15}

Son söz

Sinir sıkışması fizik tedavisi nasıl yapılır? sorusunun yanıtı; doğru tanı odaklı değerlendirme, eğitim-ergonomi, dozunda sinir mobilizasyonu, progresif güçlendirme ve gerektiğinde atellemenin tutarlı bir kombinasyonudur. Kanıtlar, tek bir “sihirli” modaliteden çok bütüncül ve bireyselleştirilmiş protokolleri destekler; düzenli takip ve yeniden değerlendirme tedavinin başarısını belirler. :contentReference[oaicite:16]{index=16}

Kaynaklar

1. AAOS. Carpal Tunnel Syndrome Clinical Practice Guideline, 2024. :contentReference[oaicite:17]{index=17}
2. JOSPT. Carpal Tunnel Syndrome: Summary of CPG, 2019. :contentReference[oaicite:18]{index=18}
3. JOSPT. Neck Pain: Revision, 2017. :contentReference[oaicite:19]{index=19}
4. McDougall A, vd. Evidence-Based Management of Ulnar Neuropathy at the Elbow, 2024. :contentReference[oaicite:20]{index=20}
5. Caliandro P, vd. Cochrane Review: Ulnar Neuropathy at the Elbow, 2025 güncellemesi. :contentReference[oaicite:21]{index=21}
6. JAMA Network. History of Carpal Tunnel Syndrome. :contentReference[oaicite:22]{index=22}
7. JMPT. Effectiveness of Nerve Gliding Exercises on CTS. :contentReference[oaicite:23]{index=23}

::contentReference[oaicite:24]{index=24}