İBB Sosyal Destek Yardımı Ne Kadar? — Sosyolojik Bir Bakış
Toplumun yarısı kadar görünmez sıkıntılar taşır; yoksunluk, gelir belirsizliği, gelecek kaygısı… Bu yazıya başlarken, “İhtiyaç ne zaman görünür olur?” diye düşündüm. Bazen en büyük ihtiyaç, görünmeyeni görünür kılmak; bazen de bir destek, insanın umut haritasını yeniden çizebilir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından sunulan “sosyal destek yardımı” bu bağlamda salt ekonomik yardım değil — toplumsal eşitsizlik, adalet, güç ilişkileri ve dayanışmanın sürekliliğiyle ilgili bir pratik. Aşağıda, “İBB sosyal destek yardımı ne kadar?” sorusuna yanıt ararken, bu yardımın toplumsal yapılar, normlar ve güç dengeleri bağlamında ne anlama geldiğini birlikte tartışacağım.
İBB Sosyal Destek Nedir, Ne Kadar?
İBB’nin sosyal yardım programı, geliri yetersiz hanelere yönelik nakdi ve aynî yardımları kapsıyor. Yardım, genellikle bir “Sosyal Destek Kartı / İstanbulkart” üzerinden yapılıyor. ([Yardım Başvurusu][1])
Aylık Yardım Miktarı
– 2025 itibarıyla, nakdi destek tutarı aylık 1.500 TL olarak belirlenmiş. ([KARAR][2])
– Kart limitleri, hane gelirine, hane büyüklüğüne ve sosyal durumuna göre değişebiliyor; bu yüzden her yardım alan hane için aynı miktar olmayabiliyor. ([SSK.biz.tr][3])
– Destek sadece nakdi değil; gıda yardım kolisi, bebek/anne desteği, eğitim desteği, yakacak/giysi yardımından toplu taşıma desteklerine kadar uzanan çok çeşitli yardım türleri de bulunuyor. ([Yardım Başvurusu][4])
Başvuru ve Değerlendirme Süreci
Başvurular, online sistemler üzerinden veya geleneksel başvuru kanalları — telefon, belediye birimleri vb. — ile yapılıyor. Başvurular, hane gelir durumu, sosyal durum (engellilik, yaşlılık, işsizlik vb.) ve hanedeki kişi sayısı üzerinden sosyal incelemeye tabi tutuluyor. ([Yardım Başvurusu][4])
Sonuç olumluysa, yardım kartı teslim ediliyor; ardından her ayın 1’i ve 5’i arasında destek, karta yükleniyor. ([Ekrem İmamoğlu][5])
Toplumsal Adalet ve Eşitsizlik: Yardımın Sosyolojik İşlevi
Bir yardım programı salt para dağıtımı değildir. Sosyal yapı içindeki eşitsizlikleri gözeten, adaleti mümkün kılmaya çalışan bir arayıştır. İBB’nin sosyal destek yardımı, bu anlamda hem bir kaynak dağıtımı hem de sosyal adaletin kurumsal bir ifadesi.
Cinsiyet, Aile Yapısı ve Normatif Roller
Türkiye’de ve özellikle büyük kentlerde — İstanbul gibi metropollerde — yoksulluk genellikle haneler üzerinden hissedilir. Hanelerde kadın, çocuk, yaşlı bireylerin sayısı, gelir durumu, cinsiyet rolleri gibi etkenler yardım alanlarının belirlenmesinde kritik. İBB yardımının “haneye göre” yapılması, bu normatif yapıyı hem kabul ediyor hem de yeniden şekillendiriyor.
Örneğin, tek ebeveynli anne‑çocuk haneleri, eşinden ayrılmış/vefat etmiş kadınlar, geliri olmayan yaşlılar — bu gruplar hem ekonomik hem toplumsal açıdan dezavantajlı kabul ediliyor. Bu bağlamda yardım, yalnızca gelir desteği değil, toplumsal adalet için bir dengeleme mekanizması.
Güç İlişkileri ve Kentte Yaşam
Metropol koşullarında, gelir eşitsizlikleri fiziksel mekânlardan — mahalle, konut, ulaşım — toplumsal dışlanmaya kadar uzanır. İBB’nin sosyal destek kartı ile anlaşmalı marketlerde, toplu taşımada ya da temel ihtiyaçlarda erişim sağlaması, bu dışlanmışlığı bir nebze de olsa kırmayı hedefliyor.
Bu yardım, bir yandan “temel ihtiyaç” erişimini garanti ederken, diğer yandan “sosyal görünürlük” ve “kente ait olma” hissini korumayı amaçlıyor. Toplumsal adalet perspektifinden bakarsak, bu tür desteklerin sürekli ve kurumsal olması, sadece hayatta kalmayı değil, onurlu bir yaşamı da güvence altına almak anlamına geliyor.
Kültürel Pratikler, Dayanışma ve Kimlik
Yardımlar salt maddi destek değildir; kültürel ve sosyal pratikleri, kimlikleri ve birey‑toplum ilişkilerini de etkiler.
Ayni Yardımlar, Gıda ve Sosyal Entegrasyon
İBB’nin yardımları arasında gıda kolisi, bebek bezi/maması, anne‑bebek desteği, kırtasiye yardımı, yakacak gibi ayni yardımlar da var. Bu tür yardımlar, sadece tüketim değil; bir ailede normalleşmiş günlük yaşamın yeniden kurulmasını sağlıyor. ([Yardım Başvurusu][4])
Ayrıca bu tip ayni destekler, toplum içinde “yardıma muhtaç” kategorisini görünür kılar; bu da hem bir “yardım alan” kimliği oluşturur hem de toplumsal dayanışmanın bir parçası olur.
Toplumsal Algılar ve Yardım Alanların Kimliği
Yardım alan bireyler ya da haneler, toplumun genel algısında farklı biçimlerde konumlanabilir. Bu bazen sembolik bir damgalanma, bazen yardımın devamlılığına dair bir beklenti, bazen de mahcubiyet duygusuyla ilişkilidir.
Kurumsal yardımların sistematik hale gelmesi, bu negatif yargıları azaltabilir; ancak bu süreç, aynı zamanda yardımın yönelik olduğu grupların kimlik ve özsaygı bağlamında nasıl temsil edildiği sorusunu da gündeme getirir.
Fırsatlar ve Eleştiriler: İBB Sosyal Desteğinin Sınırları
Her ne kadar yardım önemli olsa da, bu yardım modelinin güçlükleri ve eleştirel boyutları da var.
Süreklilik, Kapsam ve Değerlendirme Mekanizmaları
– Yardım miktarı sabit (örneğin 1.500 TL) olsa da, hanelerin gerçek ihtiyaçları — kira, sağlık, eğitim gibi — bu miktarı yetersiz kılabilir. Bu da yardımı geçici bir soluk olarak bırakabilir.
– Başvuru ve değerlendirme süreci, belgelendirme, sosyal inceleme gibi prosedürler nedeniyle bazen uzun ve zorlu olabilir. Bu da en kırılgan durumda olan kişilerin yardıma erişimini kısıtlayabilir.
– Yardım sadece İBB sınırlarıyla sınırlı: Bu kart İstanbul’da ikamet etmeyi gerektiriyor; bu da göç, geçici konut gibi durumlarda mağduriyeti artırabilir.
Güç İlişkileri ve Yardımın Normalleşmesi
Kurumsal yardımlar, zamanla “yardıma muhtaçlık statüsü”nü normalleştirebilir. Bu durum, sosyal devletin yükümlülüğü olduğu kadar, bireylerin “yardım bekleyen” konumuna hapsolması riskini de taşır.
Ayrıca, yardım yapılan haneler ile genel toplumsal normlar arasındaki fark, uzun vadede eşitsizlik hissini pekiştirebilir. Bu da yardımı bir “geçici kurtuluş” değil, sürekli bir ayrım olarak kodlayabilir.
Kişisel Gözlem ve Okuyucuya Bir Davet
Benim gözlemime göre, İBB sosyal destek yardımı — hayatta kalmak için değil, yaşanabilir bir yaşam sürdürmek için atılmış bir adım. Bu adım, bir yandan ekonomik yoksunluğu görünür kılıyor; öte yandan toplumsal adalet ve dayanışmanın kurumsal yüzünü temsil ediyor.
Peki siz ne düşünüyorsunuz?
– Bu yardım tutarı sizin yaşadığınız sosyal ve ekonomik gerçekliği gözetiyor mu?
– Böyle bir destek, sizin ya da tanıdığınız biri için ne gibi bir “hafifletici” etki yaratabilir?
– Yardımı almak, bireysel onur ve toplumsal kimlik açısından ne anlam taşıyor?
– Kurumsal yardım programları toplumsal eşitsizlikleri azaltmada yeterli olabilir mi, yoksa daha yapısal bir değişim mi gerekli?
Görüşlerinizi, yaşadığınız deneyimleri ya da gözlemlerinizi paylaşırsanız birlikte bu soruların izini sürmek isterim.
[1]: “İBB Sosyal Destek Kartı Başvurusu ve Sorgulama (İstanbulkart)”
[2]: “İBB, nakdi desteği bin 500 liraya çıkardı”
[3]: “İBB Sosyal Yardım Kartı Başvuru ve Sorgulama – 2025 Rehberi”
[4]: “İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yardım Başvurusu ve Sorgulama”
[5]: “200 Bin Haneye Aylık 1.500 TL Destek Sağlıyoruz”